رنگ‌ها و علائم اختصاری در فرآیند برق‌کاری و سیم‌کشی بسیار اهمیت دارند؛ تولید سیم و کابل برق نیز طبق این قاعده انجام می‌شود. هر یک از سیم‌ها و کابل‌هایی که ما در سیم‌کشی برق پروژه‌های ساختمانی از آن‌ها استفاده می‌کنیم، معنای خاص خودشان را دارند.

آگاهی از استاندارد رنگ برندی سیم ها، بسیار اهمیت دارد؛ زیرا در صورت استفاده از یک سیم نادرست، نه‌تنها ممکن است سیستم برق‌کشی به درستی عمل نکند، بلکه حتی فراتر از آن، ممکن است خطراتی نیز به همراه داشته باشد.

در این مقاله از مجله دکتر تامین، نگاهی به استاندارد رنگ بندی سیم های برق خواهیم داشت و شما را با انواع رنگ‌ها و کدهای متداول در تولید سیم و کابل، آشنا خواهیم کرد. در صورتی که در این حوزه فعال هستید یا قصد یادگیری این موضوع را دارید، بدون شک این مقاله برای شما بسیار مفید واقع خواهد شد؛ با ما همراه باشید.

معنی رنگ‌های سیم برق چیست؟

اگر تا به حال به فروشگاه‌های لوازم الکتریکی مراجعه کرده باشید، احتمالا دیده‌اید که سیم‌های بسیاری در رنگ‌های مختلف در این فروشگاه‌ها موجود هستند. بدون شک نمی‌توان گفت که رنگ این سیم‌ها صرفا به دلیل زیبایی ظاهری متفاوت انتخاب شده است! علت متفاوت بودن این رنگ‌ها، به دلیل استاندارد رنگ بندی سیم برق است.

منظور از متفاوت بودن رنگ هر سیم، در حقیقت به معنای متفاوت بودن رنگ شیلد یا روکش پلاستیکی سیم است. دلیل اینکه سیم‌ها رنگ‌های متفاوتی دارند، آن است که بتوان وظیفه و کاربرد هر سیم را به‌راحتی تشخیص داد. هر سیم با هر رنگی که داشته باشد، کار متفاوتی را در مدار الکتریکی انجام خواهد داد.

برای اینکه مدار الکتریکی ما به درستی و به دور از خطر در ایمنی کامل کار کند، باید از استاندارد رنگ سیم برق آگاهی داشته باشیم و هر یک از سیم‌ها را نیز در جای درست خودشان به کار ببریم. هر متخصص برق‌کار به‌خوبی با استاندارد رنگ سیم برق در ایران آشنا است.

هر سیم برق چه رنگی است؟

همان‌طور که به آن اشاره کردیم، استاندارد رنگ بندی سیم تابلو برق در کشور ما، رنگ هر نوع سیم یا کابل را مشخص می‌کند. به‌طور کلی انواع سیم را می‌توان به سه دسته فاز، نول و ارت تقسیم‌بندی کرد. هر یک از این سه نوع سیم برای آنکه به درستی توسط متخصص برق‌کار شناسایی شوند و در جای درست خود به کار روند، رنگ متفاوتی از دیگری دارند. در ادامه این بخش، استاندارد رنگ سیم برق ساختمان را مطالعه خواهید کرد:

سیم ارت چه رنگی است؟

به‌ طور کلی می‌توان گفت که رنگ استاندارد سیم ارت، سبز یا زرد است. وظیفه سیم ارت بیشتر جنبه محافظتی دارد و مدار را به زمین متصل می‌کند. این سیم برای ایمنی ساختمان بسیار ضروری است.

سیم نول چه رنگی است؟

استاندارد رنگ سیم های برق در ایران برای انواع سیم نول، رنگ‌های سفید یا خاکستری را انتخاب کرده است. سیم نول معمولا خنثی بوده و جریان برق در آن وجود ندارد.

سیم فاز چه رنگی است؟

شاید بتوان گفت که آگاهی از استاندارد رنگ سیم های برق درباره سیم فاز، از همه مهم‌تر است. سیم فاز خود به سه دسته‌بندی تقسیم می‌شود:

• سیم فاز یک رنگ مختص به سیم‌ فاز اول معمولا سیاه است.
• سیم فاز دو استاندارد رنگ سیم برق برای سیم فاز دوم، رنگ قرمز است.
• سیم فاز سه معمولا بر طبق استانداردهای موجود، رنگ سیم فاز سوم آبی است.

استاندارد رنگ سیم های برق ساختمان بر اساس تعداد رشته

در بخش قبلی، رنگ هر نوع سیم ساختمانی را بر اساس کارکرد آن در مدار را بررسی کردیم و با رنگ استاندارد سیم فاز و نول آشنا شدیم. در این بخش، تمرکز اصلی ما بر رنگ سیم‌های برق بر اساس تعداد رشته‌های موجود در آن خواهد بود.

باید توجه داشته باشید وقتی که سیم‌ها در کنار هم یک کابل را تشکیل می‌دهند، معنای رنگ‌های آن‌ها نیز متفاوت از قبل خواهد بود. به عبارت دیگر، استاندارد رنگ کابل برق با سیم برق متفاوت است؛ در ادامه بیشتر در این باره خواهیم خواند:

رنگ استاندارد سیم های برق دو رشته

کابل دو رشته، در حقیقت از دو رشته سیم تشکیل شده است؛ دو رشته سیم در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند و معمولا نیز توسط یک روکش، پوشانده شده‌اند. رنگ سیم‌ها در این کابل دو رشته به شرح زیر است:

• سیم فاز معمولا به رنگ سیاه یا قرمز است.
• سیم نول معمولا به رنگ آبی، سبز یا زرد است.

رنگ استاندارد سیم های برق سه رشته

کابل‌های سه رشته همان‌طور که از نامشان نیز پیداست، از سه سیم مجزا تشکیل شده‌اند. دو سیم معمولا نقش فاز را ایفا می‌کند و سیم دیگری نول است. استاندارد رنگ سیم برق در این کابل‌ها متفاوت است:

• سیم فاز یک معمولا به رنگ قرمز است.
• سیم فاز دو معمولا به رنگ سبز یا زرد است.
• سیم نول معمولا به رنگ آبی است.

رنگ استاندارد سیم های برق چهار رشته

کابل‌های چهار رشته‌ای معمولا دارای سه سیم فاز و یک سیم نول هستند. از این کابل‌ها معمولا برای انتقال جریان برق با ولتاژ و فشار بالا استفاده می‌شود. استاندارد رنگ سیم های برق سه فاز به شرح زیر است:

• سیم فاز یک معمولا سیاه است.
• سیم فاز دو معمولا قرمز است.
• سیم فاز سه معمولا بنفش است.
• سیم نول نیز معمولا به رنگ زرد است.

رنگ استاندارد سیم های برق پنج رشته

پیچیده‌ترین استاندارد رنگ سیم در تابلو برق، برای سیم‌های 5 رشته است. رنگ سیم این کابل معمولا هیچ قانون خاصی ندارد و هر شرکت تولیدکننده معمولا باتوجه به اصول خود، از رنگ‌های متفاوتی برای هر یک از سیم‌ها استفاده می‌کند. سیم‌هایی به رنگ سفید، قرمز، مشکی، بنفش و زرد را می‌توان در کابل‌های 5 رشته‌ای مشاهده کرد. حتی گاهی ممکن است شاهد رنگ قهوه‌ای نیز در این کابل‌ها باشیم.

سیم قهوه‌ای فاز است یا نول؟

سیم قهوه‌ای رنگ را معمولا می‌توان در کابل‌های پنج رشته پیدا کرد؛ اما سوال اینجاست که آیا این سیم نقش نول را در مدار بازی می‌کند، یا اینکه فاز است؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم که سیم قهوه‌ای معمولا نقش «فاز» را در مدار ایفا می‌کند. رنگ سیم قهوه‌ای در ایران کمتر استفاده می‌شود ولی بر اساس استاندارد رنگ سیم برق اروپا، سیم قهوه‌ای مختص به سیم فاز است.

استانداردهای معروف رنگ سیم برق

استاندارد رنگ سیم و کابل در هر کشور متفاوت از دیگری است. در این بخش، به رنگ سیم‌های برق در ایران و سایر کشورهای دور و نزدیک نگاهی خواهیم داشت:

استاندارد رنگ سیم برق در ایران

در طی این مقاله، استاندارد رنگ سیم کشی ساختمان در ایران را در کنار هم مرور کردیم. برای جمع‌بندی، می‌توانید یک بار دیگر این استاندارد رنگی را در جدول زیر مشاهده فرمایید:

استاندارد رنگ سیم برق در انگلستان

استاندارد رنگ سیم و کابل برق در انگلستان، با استاندارد اروپا (‌IEC) برابر است. این استاندارد توسط کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک تعیین شده است. رنگ‌هایی که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد، برای مدار AC به کار می‌رود:

• سیم فاز یک معمولا قهوه‌ای است.
• سیم فاز دو معمولا سیاه است.
• سیم فاز سه معمولا خاکستری است.
• سیم نول معمولا آبی است.
• سیم ارت معمولا به رنگ سبز است و نواری زرد رنگ دارد.

استاندارد رنگ سیم برق در آمریکا

سیستم رنگ‌ بندی سیم برق در آمریکا اندکی متفاوت است. در آمریکا از کد استاندارد سیم و کابل استفاده می‌شود و هر یک از این کدها نیز رنگ منحصر به فرد خودشان را دارند. در آمریکا 3 کد اصلی برای سیم‌های برق داریم که به شرح زیر هستند:

• سیم برق 120 – 208 و 240 ولت AC

ساده‌ترین نوع سیم برق در آمریکا به شمار می‌رود و برای کاربری‌های خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. رنگ هر نوع سیم در این کد رنگی، به شرح زیر است:

• فاز یک به رنگ سیاه است.
• فاز دو به رنگ قرمز است.
• فاز سه به رنگ آبی است.
• نول به رنگ سفید است.
• سیم ارت نیز به رنگ سبز یا سبز با نوار زرد است.

• سیم برق 277 و 480 ولت DC

نوع بعدی از سیم‌های مورد استفاده در آمریکا، برای سیم‌هایی است که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند و قدرت بیشتری نسبت به سیم‌های معمولی دارند. کد رنگی این سیم‌ها به شرح زیر است:

• فاز یک به رنگ قهوه‌ای است.
• فاز دو به رنگ نارنجی است.
• فاز سه به رنگ زرد است.
• سیم نول به رنگ خاکستری است.
• سیم ارت به رنگ سبز یا ترکیب سبز و زرد است.

• سیم برق قدرت DC

این نوع سیم‌ها بیشتر به شکل کابل هستند و از آن‌ها برای انتقال جریان بسیار قوی برق در نیروگاه‌ها استفاده می‌شود. استاندارد رنگی این دسته از سیم‌ها به شرح زیر است:

• سیم مثبت به رنگ قرمز است.
• سیم منفی به رنگ سیاه است.
• سیم ارت نیز دارای رنگ سفید یا خاکستری است.

استاندارد رنگ سیم برق در کانادا و ژاپن

در نهایت، نوبت به استاندارد رنگ سیم برق در ژاپن و کانادا می‌رسد. جالب است بدانید که سیستم‌ رنگ‌بندی این دو کشور شباهت بسیار زیادی به یکدیگر دارد و هر دو کشور، از قواعد زیر برای تعیین رنگ سیم‌ها استفاده می‌کنند:

• سیم نول معمولا به رنگ سفید یا خاکستری است.
• سیم ارت معمولا به رنگ سبز است.

کلام آخر

در این مقاله از دکتر تامین، نگاهی به استاندارد رنگ بندی سیم برق داشتیم. توجه به رنگ هر نوع سیم برق از این جهت اهمیت دارد که اول از همه می‌تواند تعمیر و نگهداری از مدارهای الکتریکی را برای ما آسان‌تر کند. دوم اینکه به برق‌کار و دیگر متخصصان کمک می‌کند تا بتوانند جای هر نوع سیم را در مدار به‌درستی پیدا کنند و در نهایت، کمک می‌کند تا مدار به درستی نصب شود و از خطرات احتمالی، جلوگیری شود.

اگر قصد خرید انواع سیم و کابل ساختمانی را دارید، دکتر تامین می‌تواند در این زمینه شما را یاری دهد. در دکتر تامین می‌توانید انواع سیم و کابل برق را از بهترین تولیدکنندگان ایرانی خریداری نمایید. کیفیت بالا و قیمت مناسب، از مهم‌ترین ویژگی‌های محصولات دکتر تامین است. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره تخصصی، می‌توانید با کارشناسان این مجموعه تماس بگیرید.