آموزش کامل و نحوه اجرای میلگرد بستر؛ صفر تا صد

میلگرد بستر و آرماتور چیست؟ انواع میلگرد بستر کدام‌ها هستند؟ چرا از این نوع میلگرد در ساخت‌و‌ساز استفاده می‌شود؟ قیمت میلگرد بستر به چه عواملی بستگی دارد؟ نحوه اجرای میلگرد بستر چه جزئیاتی دارد؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا ضمن مرور اجمالی بر مباحث کلی این حوزه به بررسی دقیق نحوه اجرای میلگرد در پروژه‌های عمرانی بپردازیم.

میلگرد بستر چیست و چه انواعی دارد؟

مطابق با پیوست ششم آیین نامه 2800، یکی از روش‌های متداول مقاوم‌سازی سازه‌ها، استفاده از میلگرد بستر یا آرماتور بستر(Bed joint reforcement) است. این میله که از جنس فولاد ضد زنگ یا گالوانیزه ساخته شده است؛ به منظور تقویت و کاهش خطر ترک خوردن دیوارهای آجری، بلوک سیمانی، سفالی، باربر و … استفاده می‌شود. در واقع استفاده از این نوع میلگرد باعث افزایش استحکام سازه‌های آجری و سفالی در برابر زلزله می‌شوذ. برای اینکه  درباره‌ی میلگرد بستر و کاربردهای آن داشته اطلاعات بیشتری داشته باشید می‌توانید مقاله میلگرد بستر چیست را مطالعه کنید.

جالب است بدانید میلگرد بستر برای اولین بار در قرن 19 میلادی در آمریکا طراحی و اجرا شده است. از این رو ضوابط تولید، نصب و اجرای آن نیز بر اساس استاندارد بین المللی آمریکا یا همان استاندارد ASTMانجام می‌شود. در ایران نیز استفاده رسمی از این نوع میلگرد، پیرو آیین نامه ساختمانی 1392 مرسوم گردید و از آن پس مورد استقبال مهندسان این حوزه قرار گرفت.

بر اساس مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان، میلگردهای بستر از یک جفت مفتول طولی ضد زنگ تشکیل شده‌اند که با جوشکاری به مفتول‌های عرضی متصل شده است. این مقطع به دو شکل آجدار و ساده تولید می‌شود یکی از مهمترین مواردی که در خصوص میلگردهای بستر مطرح است قطر و اندازه سطح مقطع آن‌ها است. به طور کلی این آرماتورهای آجدار، دارای قطری به‌اندازه ۴ میلی‌متر و با عرض ۵ یا ۱۱ سانتی‌متر هستند.

در یک دسته‌بندی کلی، میلگردهای بستر بر حسب قرارگیری مفتول عرضی، به دو نوع؛  میلگرد بستر خرپایی و  میلگرد بستر نردبانی تقسیم می‌شوند. در تصویر زیر نمونه‌ای از این میلگردها را مشاهده می‌کنید:

لازم به ذکر است هر دو نوع میلگردهای بستر تفاوت چندانی با هم ندارند. تنها تفاوت آنها نحوه اتصال مفتول میانی است. در میلگرد بستر خرپایی، مفتول میانی به شکل ۸-۷ و به صورت یکپارچه به مفتول‌های کناری متصل می‌شود. اما در میلگرد بستر نردبانی، مفتول میانی به صورت قائم بر مفتول کناری و برش خورده به آن متصل می‌شود.

میلگرد بستر در وزن، طول، عرض و ضخامت‌های متفاوتی تولید می‌شود. قیمت میلگرد بستر با توجه به آنکه در دسته المان‌های فولادی قرار دارد به صورت روزانه آپدیت می‌شود. در حال حاضر خرید این محصول در انواع: میلگرد بستر عرض 5.5، میلگرد بستر عرض 11 و میلگرد بستر عرض 15 انجام می‌شود. گیره میلگرد بستر و قلاب میلگرد بستر به عنوان سایر تجهیزات نصب این روش محسوب می‌شوند که به صورت جداگانه قابل خریداری هستند.

برای قرار گرفتن میلگرد بستر بین بلوک‌های دیوار و اتصال آن به ستون‌ها از قلاب و گیره استفاده می‌شود. قلاب بستر برای اتصال به ستون، باید  قطر حداقل ۴ میلیمتر و طول حداقل ۷۵ برابر قطر آن داشته باشد. در نظر داشته باشید قلاب و گیره در سازه‌های بتنی حتما با پیچ و رول‌پلاک به سازه متصل می‌شوند. لازم به ذکر است اتصال قلاب به سازه به‌وسیله اتصالات کوبشی (میخ و چاشنی) به دلیل تخریب عناصر سازه‌ای ممنوع است و باید از اتصالات پیچشی استفاده گردد.

هنگام اجرای دیوار با استفاده از میلگرد بستر، قلاب درون گیره قرار می‌گیرد و دو سر آزاد آن را روی دیوار می گذارند. میلگرد بستر نیز روی آرماتور قلاب می‌آید. برای اتصال قلاب به میلگرد بستر، نیازی به بستن آن با سیم نیست. در تصویر زیر نمونه‌ای از قلاب و گیره میلگرد بستر را مشاهده می‌کنید:

برای خرید میلگرد بستر حتما لازم است اندازه گیری دقیقی از ابعاد سازه در دست داشته باشید. این کار به شدت به صرفه جویی در هزینه‌ها کمک می‌کند. با توجه به اینکه این میلگرد در تقویت سازه اهمیت بسیار زیادی دارد می بایست از کیفیت و استحکام خوبی داشته باشد. دقت داشته باشید کیفیت یکی از مواردی است که در خرید میلگرد بستر بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند در قیمت نهایی آن نیز تاثیر داشته باشد.

از میلگردهای بستر در چه مواردی استفاده می‌شود؟

به صورت کلی، میلگرد بستر یکی از پرکاربردترین مصالح در صنعت ساختمان‌سازی است که باهدف مقاوم‌سازی سازه‌ و تقویت و جلوگیری از ترک‌خوردگی دیوار‌های آجری و سفالی استفاده می‌شود. میلگرد بستر در دو نوع افقی و عمودی تولید و مورد استفاده قرار می‌گیرد. نحوه اجرا و نصب آن نیز به‌صورت تیر و ستون طراحی می‌شود. با توجه به آنچه گفته شد متداول ترین کاربرد این محصول در موارد زیر خلاصه می‌شود:

• ایجاد اتصال بین دیوار و ستون
• مهار دیوار از طریق میلگرد در کف
• مهار دیوار از طریق میلگرد در ستون
• مهار دیوار به دیوارهای برشی با عبور میلگرد
• نصب میلگرد به منظور ایجاد پناه در پشت‌بام ساختمان
• نصب آرماتور با انکر بولت و نبشی کشی

تفاوت میلگردهای بستر و وال پست

در ادبیات رایج گاهی به اشتباه، میلگرد بستر و وال پست را به جای یکدیگر استفاده می‌کنند و این دو روش را یکسان در نظر میگیرند. در حالی که میلگرد بستر و وال‌پست، در واقع دو روش جداگانه برای مقاوم‌سازی دیوار محسوب می‌شوند که می‌توانند به صورت تنها یا همزمان با هم، برای استحکام‌سازی دیوارها استفاده شوند.

وال پست‌ها به عنوان تکیه‌گاه قائم و افقی و همچنین کنترل‌کننده حرکت خارج از صفحه، دیوار را از قاب سازه جدا می‌کنند. این امر باعث می‌شود در حین ارتعاشاتی مانند زلزله، دیوار آزادانه در جای خود بلغزد، بدون آنکه ضربه‌ایی به قاب سازه وارد کند. واضح است که ترکیب استفاده از میلگرد بستر و وال پست می‌تواند نقش بیشتری را در پایداری سازه ایفا کند.

8 گام اصلی اجرای جزئیات میلگرد بستر

برای اتصال میلگرد بستر در دیوارها با بلوک سفالی در هر دو ردیف در میان قاب‌ها به یک میلگرد بستر نیاز است. میلگرد بستر بعد از قرار گرفتن روی بلوک های سفالی باید به ستون وصل شود. در صورتی که ستون ساختمان از ستون بتنی باشد معمولا از ناودانی منقطع استفاده میکنیم؛ که به طول 50 سانتیمتر است و برای اتصال میلگردها به ستون پیج داده می‌شود.

در ستون‌های فولادی از قطعه اتصال استفاده می‌شود. قطعه اتصال به صورت مستقیم به ستون جوش داده نمیشود. برای این کار از گیره استفاده میکنیم. گیره به ستون جوش داده می‌شود. قطعه اتصال پس از عبور از سوراخ های گیره به میلگرد بستر متصل حواهد شد.

همانطور که پیشتر توضیح داده شد سایز میلگردهای بستر در بازار عمدتا مفتول هایی به قطر 4 میلیمتر است. لازم به ذکر است استناد به ضابطه 819 پیوست ششم آیین نامه ساختمان استفاده از مفتول های به قطر 6 و یا 8 سانتیمتر را برای دستیابی به مقاومت سازه‌ای بیشتر پیشنهاد میکند.

در نظر داشته باشید که رعایت استاندارد تولید میلگرد در کنار شیوه‌های اجرایی و نصب آن از جمله مواردی است که می‌بایست همواره مورد توجه قرار گیرد. همانطور که پیش‌تر نیز اشاره شد، ضوابط تولید، نصب و اجرای این میلگردها بر اساس استانداردهای بین المللی آمریکا تعیین می‌شوند. در یک جمع‌بندی کلی 7 گام اصلی برای نصب و اجرای میلگرد بستر باید طی شود.

• تعیین محل گیره و بست‌ها روی ستون و سوراخ کردن محل‌های مشخص شده با دریل
• جای‌گذاری رول پلاک‌ها و اتصال و پیچ کردن گیره در محل رولپلاک و سپس جا انداختن قلاب داخل گیره؛ برای نصب در ساختمان‌های بنایی نیازی به اجرای بست نیست و فقط میلگرد بستر طبق ضوابط درون رج‌ها قرار می‌گیرد.
• استفاده از وادارهای میانی (در مورد دیوارهای با طول بیش از 4 متر) و کاشت پلیت در محل اتصال وادارها به همراه نصب پای وادار با اتصال مفصلی و بالای وادار با اتصال کشویی
• . قرار دادن یونولیت یا پشم سنگ ضد رطوبت بین دیوار و ستون
• اجرای دیوار و سپس فشردن مصالح دیوار چینی به یونولیت و اجرای میلگرد بستر؛ هنگام دیوارچینی 20 سانتی متر انتهایی میلگرد بستر 90 درجه خم شده و مستقیما درون بست قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است برای دیوارهای با طول بیشتر از 3.6 متر هم‌پوشانی به طول 25 سانتی متر یا 75 برابر قطر میلگرد اجرا می‌گردد و توسط مفتول بسته می‌شود.
• برای تثبیت میاگردها در محل، از مواد چسبنده مخصوصی استفاده می‌شود. این مواد باید مقاوم در برابر شرایط محیطی و ضربات حرارتی باشند.
• استفاده از آرماتور بستر؛ حداقل یک رج درمیان، طبق محاسبات دقیق برای دیوار پیرامونی 15 سانتی‌متر به بالا در تمام رج‌ها باید آرماتور بستر با قطر کمتر از 4 میلی متر استفاده شود. میلگرد باید پس از جایگذاری، با ملاتی به ارتفاع حداقل ۱/۵ سانتی‌متر پوشانده ‌شود. به صورتی که کاملا در داخل ملات دفن شود تا بتواند اتصال بین میلگرد و دیوار را به خوبی برقرار کند.

• استفاده از میلگرد بستر در رج آخر یا ما قبل آخر؛ در این مرحله لازم است که تیر سقف از دیوار، توسط مصالح تراکم پذیر جدا شود. جداسازی باید به اندازه‌ی حداقل 2.5 سانتی‌متر از زیر تیر صورت گیرد. مصالح تراکم پذیر می‌تواند یونولیت باشد. در این حالت نیازی به اتصال ناودانی منقطع به زیر تیر نیست.

پس از نصب میاگردها و اطمینان از قرارگیری صحیح آن‌ها، دیوارها معمولاً با مصالح مخصوصی پوشانده می‌شوند تا نمای خارجی ساختمان به حالت عادی برگردد. پس از اتمام کار، باید عملکرد دیوار را بررسی کنید و اطمینان حاصل کنید که میلگردها به درستی نصب شده‌اند و اتصالات دیوارها تقویت شده است.

در این مقاله، انواع میلگرد بستر، کاربرد و مزایای هر یک و نحوه‌ی اجرای میلگرد بستر به صورت کامل بررسی کردیم. میلگرد بستر از اساسی‌ترین مصالح برای تقویت استجکام سازه به شمار می‌رود و خرید میلگرد بستر باکیفیت، اهمیت بسیار زیادی دارد. برای خرید میلگرد بستر یا تجهیزات مربوط به آن مانند قلاب میلگرد بستر را می‌توانید به وب‌سایت مجموعه دکتر تامین مراجعه کنید.

توجه داشته باشید که اجرای دقیق میلگرد بستر باید توسط متخصصین و توسط مقررات و استانداردهای مربوط به ساختمان‌سازی انجام شود. به این ترتیب، با رعایت استانداردها و انجام دقیق مراحل فوق، می‌توانید نصب و اجرای میلگرد بستر را به بهترین شکل ممکن انجام دهید و اطمینان حاصل کنید که ساختمان تقویت شده به صورت ایمن و مطابق با نیازهای پروژه عمل کرده و پایدار باقی می‌ماند.