انرژی الکتریکی در زندگی بشر امروزی نقش بسیار مهمی دارد. بسیاری از تأسیسات پزشکی، صنعتی و معدنی با برق‌کار می‌کنند و شما در هر مکان و زمانی که باشید به موازات آن، وجود این عنصر سازنده را حس خواهید کرد، حتی همین حالا که مشغول مطالعه این مقاله هستید. در این مقاله از مجله دکتر تامین سعی داریم آموزش برق‌کشی ساختمان از صفر تا صد را در اختیارتان قرار دهیم. شاید تنها با مطالعه این مطلب نتوانید برق‌کشی یک ساختمان را به طور تخصصی انجام دهید؛ اما درباره بسیاری از اصطلاحات و نکات مهم، اطلاع کافی پیدا خواهید کرد. در این مقاله، اصول و روش‌های برق‌کشی ساختمان، نقشه‌کشی و نقشه‌خوانی برق ساختمان، بررسی روش‌های نوین و برق‌کشی بدون سیم را بررسی می‌کنیم و در انتها لیستی از وسایل و ابزارهای مورد نیاز برای برق‌کشی را به صورت فایل ارائه خواهیم کرد.

اصول سیم‌کشی ساختمان

همان‌طور که می‌دانید رعایت ایمنی و داشتن اطلاعات درباره‌ی اصول اساسی، لازمه و شالوده اصلی انجام هر فرآیند است. سیم‌کشی یا برق‌کاری ساختمان نیز از این مقوله جدا نیست زیرا رعایت نکردن نکات و موار ایمنی منجر به خسارت‌های جانی یا مالی می‌شود. در پروژه برق‌کاری یک ساختمان مراحل مختلفی وجود دارد که در هر مرحله باید نکات و اصول مشخصی رعایت شود. در این بخش به صورت کلی به نکات مهم و اساسی اشاره خواهیم کرد:

• استفاده از دستکش ایمنی و ابزار آلات استاندارد از جمله اصول اولیه‌ای است که باید در برق کشی ساختمان به آن توجه داشته باشید.
• برای داشتن ظاهر تمیز، شکیل و زیبا، در اندازه گیری و رعایت فاصله‌ها دقت لازم به خرج دهید.
• با توجه به نقشه برق ساختمان پیش بروید و در طول مراحل مختلف اصول انجام کار را به خوبی رعایت کنید.
• محیط کار خود را شلوغ نکنید تا تمرکز کافی داشته باشید و احتمال بروز اشتباه کاهش پیدا کند.
• در استفاده از قوطی‌ها خیلی دست و دلباز نباشید، چرا که استفاده بیش از حد از قوطی باعث سردرگمی خواهد شد.
• ﻧﺴﺒﺖ ﻗﻄﺮ داﺧﻠﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ سیم را رعایت کنید؛ این نسبت حداقلی، ۱ به ۳ برابر بودن قطر داخلی لوله‌ها به سیم است. یعنی اگر قطر داخلی لوله شما ۳ سانتی‌متر باشد، قطر سیم یا دسته سیم‌های رد شده از داخل لوله نباید بیشتر از ۱ سانتی‌متر باشد.
• استفاده از لوله‌های شکسته در طی روند لوله‌گذاری ممنوع است. به‌هیچ‌عنوان از لوله‌های شکسته استفاده نکنید.
• زمانی که قصد نصب و جایگذاری لوله‌ها را پیدا کردید، توجه داشته باشید که داخل لوله‌ها کاملا خالی باشد.
• هنگام ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻮع ﻟﻮﻟﻪ، باید در ﻣﺤﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ از ﺟﻌﺒﻪ استفاده کنید.
• اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟﻪﺑﺮ در طی لوله‌گذاری اشتباه و ممنوع است.
• به‌هیچ‌ عنوان سیم برق و سیم تلفن را در یک لوله جای ندهید و برای هر یک از این سیم‌ها، لوله جداگانه استفاده کنید.
• در ﻃﻮل مسیر لوله‌کشی، در هر قسمتی ﻛﻪ ﺑﻴﻦ دو جعبه‌تقسیم ﻳﺎ موارد مشابه قرار گرفته است، می‌توانید حداکثر چهار خم ۹۰ درجه تعبیه کنید.
• استفاده از کلید و پریزهای ضد آب در حمام یا توالت، ایمنی کار را افزایش می‌دهد؛ بنابراین در سرویس‌های بهداشتی یا محل‌هایی که به صورت مستقیم با آب در تماس هستند از این نوع کلید و پریز استفاده کنید.
• ﻣﺪارﻫﺎیی ﻛﻪ در زﻳﺮ کف‌ها ﻗﺮار می‌گیرند ﺑﺎﻳﺪ از جنس لوله‌های ﻓﻮﻻدی ﻳﺎ ﭘﻼستیکی باشند.
• هنگام سیم‌کشی به رنگ کلیدها توجه نمایید تا اشتباهی نصب نشوند.
• زمانی که مشغول به سیم‌کشی هستید باید به سطح مقطع سیم‌ها دقت کنید. سیم‌هایی که سطح مقطعشان حدود ۱ سانتی‌متر مربع است باید از نوع تک مفتولی با عایقی از جنس پی‌وی‌سی باشند.
• ﺑﺮای اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ، سیم‌ها را دور هم نپیچید.
• در ﺳﻴﻢ‌کشی‌های روﻛﺎر، از سیم‌های ﭼﻨﺪﻻیه استفاده نکنید.

روش‌های برق‌کشی ساختمان

به‌طورکلی برق‌کشی ساختمان به دو روش توکار و روکار انجام می‌شود که در ادامه هر دو روش را به صورت کامل توضیح می‌دهیم:

برق‌کاری ساختمان به روش سیم‌کشی توکار

این روش برق‌کشی ساختمان، ایمن و کم‌خطر است و باعث زیبایی بیشتر فضا می‌شود. در روش سیم‌کشی توکار، تمامی سیم‌ها در داخل لوله‌های خرطومی یا لوله‌های PVC مخصوصی که در زیر گچ و سیمان قرار می‌گیرند، جای‌گذاری می‌شوند. در روش سیم‌کشی توکار، سیم‌ها داخل محافظ لوله‌ای قرار می‌گیرند و عمر آن‌ها افزایش می‌یابد. در این روش باید نهایت دقت را به خرج دهید چرا که بروز هرگونه اشتباه در روند سیم‌کشی باعث می‌شود مجبور شوید فرایند سیم‌کشی را مجددا انجام دهید. سیم‌کشی توکار به سه روش انجام می‌شود:

سیم‌کشی توکار با استفاده از جعبه‌تقسیم

یکی از ابتدایی‌ترین روش‌های سیم‌کشی توکار، استفاده از جعبه‌تقسیم است. با ورود تجهیزات و ابزارهای جدید برق‌کشی به بازار، این روش کمتر استفاده می‌شود. این نوع از سیم‌کشی بر پایه بهره‌گیری از جعبه‌تقسیم اجرا می‌شود. تکنسین برق‌کار، جعبه‌های تقسیم را در بالای دیوارها، زیر شیروانی‌ها یا در فاصله ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌متری از سقف نصب می‌کند تا سیم‌ها پس از عبور از داخل جعبه‌تقسیم‌ها به نقاط نهایی و هدف برسند.

سیم‌کشی توکار با استفاده از جعبه‌فیوز

یکی از روش‌های جدید سیم‌کشی توکار، استفاده از جعبه‌فیوز است. در این روش باید از جعبه‌فیوز به‌عنوان بخش مدیریتی استفاده کرد. در این حالت، شما تک‌تک فضاها را سیم‌کشی می‌کنید و در نهایت به جعبه‌فیوز می‌رسانید و هر بخش به‌صورت جداگانه در جعبه‌فیوز مشخص می‌شود. این کار به شما امکان می‌دهد تا هنگام خرابی یا بروز خطا و اشتباه به‌راحتی نقص کار را برطرف کنید.

سیم‌کشی توکار با استفاده از جعبه کلید و پریز

روش استفاده از جعبه کلید و پریز در عین سادگی کمی پیچیده به نظر می‌رسد چراکه باید محل قرارگیری قوطی کلید و پریز را به‌درستی اندازه‌گیری و محاسبه کنید. در این روش، قوطی کلید و پریز جایگزین قوطی تقسیم می‌شود. این سبک از سیم‌کشی توکار نکات فنی و تخصصی بسیاری دارد، برای مثال شما باید سیم کلیدها را مجزا از سیم پریزها کشیده و نصب کنید یا اگر قصد استفاده از کلیدهای چند پل را دارید حتماً باید هر یک از قوطی‌ها را بدون رابط به یکدیگر متصل کنید. این روش کمترین خرابی و آسیب را به دنبال دارد. همچنین به هنگام بروز نقص فنی، کافی است قوطی مربوط به همان بخش را باز کنید و تعمیر و تعویض قطعه یا سیم هدف را انجام دهید.

برق‌کاری ساختمان به روش سیم‌کشی روکار

سیم‌کشی به روش روکار شاید در نگاه اول امری ساده و ابتدایی به نظر برسد. حتی ممکن است به قدیمی بودن این روش نیز بیندیشید؛ اما حقیقت امر چیز دیگری است. باگذشت زمان، این روش تغییرات و بهبودهایی داشته است. امروزه در دکوراسیون‌های صنعتی از این نوع سیم‌کشی زیاد استفاده می‌شود و با رعایت اصول فنی و زیبایی‌شناختی،  این سبک را برای رسیدن به هدف نهایی به کار می‌برند. برخلاف روش توکار، سیم‌کشی روکار روش‌های اجرایی مختلفی ندارد و فقط به یک صورت قابل اجرا است.

تکنسین برق‌کاری با استفاده از نقشه برق‌کشی ساختمان در سه مرحله این روش را اجرا خواهد کرد:

تراز کردن خطوط سیم‌کشی و تعیین محل قرارگیری قوطی‌ها

در ابتدا به وسیله لیزر یا شلنگ تراز، محل دقیق قوطی‌ها، جعبه‌فیوز، جعبه‌تقسیم، خطوط سیم‌کشی و مکان نصب کلید و پریزها را مشخص می‌کنند. در طی این فرآیند باید نکات مربوط به فاصله‌گذاری و ارتفاع مربوط به هر قطعه را رعایت کرد، برای مثال فاصله محل نصب پریزها از کف باید ۵۰ سانتی‌متر باشد.

نصب قوطی‌های کلید و پریز

با ترسیم خطوط عمودی و افقی روی گچ دیوار، محل نصب قوطی کلید و پریز مشخص می‌شود. در آخر باید این قطعات را در نقطه مشخص شده نصب کرد.

لوله‌گذاری

برای لوله‌گذاری معمولا از چهار مدل لوله با جنس‌های مختلف استفاده می‌کنند و جنس و مدل لوله به مواردی مانند محل سیم‌کشی، امکان بروز حادثه، نصب آسان و سایر موارد بستگی دارد. اگر بخواهیم در محیط‌های اداری یا منازل سطح کمی سیم‌کشی انجام دهیم، استفاده از داکت‌های پلاستیکی توصیه می‌شود. لوله‌های فلزی در جایی کاربرد دارند که امکان آتش‌سوزی یا وارد شدن ضربه به کابل‌های برق وجود دارد. در حالتی که به هنگام سیم‌کشی، راحتی عمل یا انعطاف‌پذیری در مسیر سیم‌کشی برایمان اهمیت دارد، بهتر است از لوله‌های فلکسی استفاده شود. در پارکینگ‌ها و مکان‌های مشابه، معمولا از سینی‌های فلزی استفاده می‌کنند تا کابل‌های برق را به وسیله این اجزا از سقف‌ها عبور دهند. شما می‌توانید انواع مختلفی از این لوله و سینی‌ها را با کیفیت بالا و قیمت مناسب از وب‌سایت فروش تجهیزات ساختمانی دکتر تامین به‌راحتی خریداری کنید.

انجام سیم‌کشی

سیم‌کشی یکی از مهم‌ترین مراحل سیم‌کشی ساختمان است. در این بخش با کمک ‌گرفتن از فنر سیم‌کشی، سیم یا کابل‌های برق را از داخل لوله‌ها رد می‌کنیم.

سیم‌بندی

یکی دیگر از بخش‌های مهم، سیم‌بندی است که اگر اشتباهی در آن رخ دهد، خسارت زیادی را در پی خواهد داشت. در این مرحله، شما تقسیمات نهایی سیم‌ها را انجام می‌دهید و ارتباط لازم را بین این عناصر با سایر اجزای مدار مانند جعبه کلید و پریز، جعبه‌تقسیم، کلیدهای روشنایی و پریزهای برق برقرار خواهید کرد. این قسمت را در موارد بالاتر به طور کامل بررسی کردیم.

مراحل برق‌کاری ساختمان

1.طراحی

اولین مرحله برق‌کاری، طراحی است. در این بخش چیدمان الکتریکی هر پروژه، برنامه‌ریزی و ترسیم می‌شود. داشتن یک طراحی واضح و دقیق بسیار مهم است زیرا هر گونه اشتباهی که در این مرحله انجام شود می‌تواند پرهزینه و خطرناک باشد.

2.نصب لوله‌ها و اتصالات

مرحله دوم نصب لوله‌ها و اتصالات است که سیم‌کشی برق ساختمان از داخل این قطعات عبور خواهد کرد. لوله و اتصالات را معمولا در داخل دیوارها یا کف ساختمان جای‌گذاری می‌کنند. این مرحله بسیار حساس است؛ بنابراین مطمئن شوید که سیم‌کشی به‌درستی محافظت و مسیریابی شده است تا از بروز حادثه یا آتش‌سوزی جلوگیری شود.

3.کابل‌کشی

در این بخش، سیم‌های برق نصب و اجرا می‌شوند. اگر این مرحله را به‌درستی انجام ندهید، خطر برق‌گرفتگی جدی وجود خواهد داشت، بنابراین مهم است که طبق دستورالعمل‌ها پیش بروید.

4.آزمایش و راه‌اندازی

آخرین مرحله، نصب برق با اتصال سیم‌ها به پریزها وکلیدها است. در این مرحله تمامی قطعات، سیم‌ها و اتصالات بررسی و آزمایش می‌شوند. دقت کنید تا به‌درستی و با رعایت اصول فنی و ایمنی این مرحله را پشت سر بگذارید زیرا احتمال بروز حادثه در این مرحله زیاد است.

مراحل سیم‌کشی ساختمان

• ابتدا اندازه و نوع سیم موردنیاز خود را تعیین کنید. اندازه سیم بر اساس درجه آمپر مدار و نوع آن بر اساس کاربرد نهایی مشخص خواهد شد. برای مثال، سیمی که برای پریز آشپزخانه به کار می‌رود باید با سیم کلید مربوط به وسایل روشنایی متفاوت باشد.
• مرحله بعدی نصب جعبه‌های برق است. این قطعات، سیم‌ها را در خود جای می‌دهند و مکانی برای اتصال مدارها فراهم می‌کنند.
• پس از نصب جعبه‌های برق، می‌توانید سیم‌کشی را شروع کنید. سیم‌کشی را به‌صورت منظم اجرا کنید تا در طول مسیر، گره ایجاد نشود. هر سیم را به قطع‌کننده مدار خود وصل کنید.
• در آخر، مدارها را امتحان کنید تا مطمئن شوید که به‌درستی کار می‌کنند. پس از تأیید نهایی، می‌توانید درپوش‌های خروجی و درپوش‌های کلید چراغ را نصب کنید. این کار از سیم‌کشی ساختمان محافظت می‌کند و احتمال بروز حادثه را کاهش می‌دهد.

نقشه‌خوانی برق ساختمان

نقشه برق ساختمان را معمولا به وسیله نرم‌افزارهای تخصصی ترسیم می‌کنند. یکی از روش‌های متداول، استفاده از نرم‌افزار اتوکد است. به‌طورکلی نقشه برق ساختمان شامل سیستم‌های روشنایی، سیستم‌های صوتی، آنتن، آیفون، سوکت‌های برق و تلفن، سیستم اطفای حریق، برق اضطراری و سایر موارد موردنیاز است. نقشه برق ساختمان را باتوجه‌به کاربری ساختمان و نیازهای آن طراحی می‌کنند و وظیفه طراحی آن برعهده طراح برق ساختمان است. در نهایت، تکنسین برق‌کاری نقطه‌به‌نقطه‌ی این طرح را در ساختمان اجرا خواهد کرد. نقشه برق ساختمان باید مطابق قوانین استاندارد باشد و نکات مربوط به اصل سیزدهم مقررات ملی ساختمان در آن طراحی و اجرا ‌شود. هنگام اجرا و پس از اتمام کار، مهندس ناظر کیفیت و رعایت اصول و قوانین برق‌کاری را بررسی و تأیید می‌کند.

مواردی که در نقشه برق ساختمان ذکر می‌شود عبارت است از: محل قرارگیری تجهیزات روشنایی، کلید و پریز، محل کنترل قطعات، خطوط تغذیه، جعبه‌فیوز یا جعبه‌تقسیم، محل نصب لوازم غیر روشنایی همانند: هود، فر برقی، هواکش، آیفون، سوکت تلفن و آنتن. در صورتی که ساختمان، سیستم امنیتی، اطفای حریق یا برق اضطراری داشته باشد باید محل زنگ و سنسورهای هشدار، دوربین‌های مداربسته یا لوله‌گذاری مربوط به برق اضطراری را هم مشخص کنند.

برق‌کشی ساختمان بدون سیم

همان‌طور که در مقاله هوشمندسازی ساختمان بررسی کردیم در سیستم برق‌رسانی ساختمان‌های هوشمند، کابل و سیم تا حد زیادی حذف می‌شود و تنها با جای‌گذاری مدول‌های خانه هوشمند می‌توانید مدار الکتریکی را قطع یا وصل کنید. سیستم برقی این خانه‌ها به کمک ریموت‌کنترل، تایمر، موبایل، تبلت یا کامپیوتر کنترل خواهد شد.

روش‌های جدید برق‌کشی ساختمان

روش‌های جدید برق‌کشی ساختمان، معمولا در جنس مواد اولیه، ابزار و روش‌های اجرا تفاوت دارند.

• روش‌های اجرای سیم‌کشی

سیم‌کشی ساختمان به دو صورت روکار یا توکار انجام می‌شود. البته روش جدیدی در اجرای برق‌رسانی به ساختمان نیز وجود دارد که به آن برق‌کشی بدون سیم یا هوشمندسازی ساختمان گویند که در بخش قبل توضیح داده شد.

·جنس مواد مصرفی

موضوع دیگری که به‌عنوان یک روش جدید در برق‌کشی ساختمان شناخته می‌شود، روکش سیم و کابل‌های سربی است. در مواردی که زیبایی، انعطاف‌پذیری و کاهش خطر آتش‌سوزی حائز اهمیت است از این نوع سیم‌ها استفاده می‌کنند زیرا سرب موجود در روکش‌های PVC یا پلاستیکی این مواد را منعطف‌تر خواهد کرد.

·سیم‌کشی CTS یا TRS

این نوع سیم‌کشی را با کابل‌های تک، دو یا سه هسته‌ای که شکل مدوری دارند، انجام می‌دهند. این کابل‌ها به دلیل خاصیت ضد فرایندهای شیمیایی، ضد آب و ضد بخار بودن محبوبیت بسیار زیادی دارند.

سیم‌کشی ساختمان یک طبقه

برق‌کشی یک ساختمان یک طبقه یا یک واحد مسکونی در مقایسه با نمونه‌های چند طبقه یا برج‌های بسیار بزرگ کار ساده‌تر، کم‌هزینه‌تر و راحت‌تری است. در بخش‌های قبلی تمام نکات، اصول، روش‌های اجرا و مواد لازم را با هم بررسی کردیم. اکنون زمان بررسی نکات جزئی و تکمیلی است:

1. در گام نخست مشخص کنید چه روشی را برای اجرای سیستم برق‌کشی ساختمان در نظر دارید: سیم کشی روکار، توکار یا روش بدون سیم.
2. اگر توانایی تهیه و طراحی نقشه برق‌کشی ساختمان را دارید خودتان دست به کار شوید در غیر این صورت، این وظیفه را به کارشناسان طراحی محول کنید.
3. اکنون که نقشه برق ساختمان را در دست دارید، باید علائم مربوط به محل قرارگیری هر قطعه را بر دیوار یا سقف مشخص کنید. این قطعات شامل لوله‌ها، قوطی‌های برق، جعبه‌تقسیم یا جعبه‌فیوز، کلید و پریزها، چراغ‌های روشنایی، آیفون و موارد مشابه می‌شود.
4. اکنون قوطی‌های برق را روی دیوارها نصب کنید.
5. بر دیوارها یا سقف شیار ایجاد کنید تا لوله‌ها را از بین این شکاف‌ها عبور داده و جای‌گذاری کنید.
6. سیم و کابل‌ها را از داخل لوله‌های جای داده شده عبور دهید.
7. تجهیزات روشنایی و کلید و پریزها را نصب نمایید.
8. اکنون سیستم برق‌رسانی و مدارها را با احتیاط آزمایش کنید.

نتیجه‌گیری

در این مقاله از مجله‌ی دکتر تامین، آموزش صفر تا صد سیم‌کشی ساختمان و به اصول و نکات مهم در فرآیند برق‌کاری ساختمان را بررسی کردیم. همچنین با انواع روش‌های سیم‌کشی، نقشه‌خوانی برق ساختمان  و مراحل اجرای آن آشنا شدیم. برای استعلام قیمت، خریداری لوازم و ابزارآلات مورد نیاز و دریافت مشاوره و راهکار، می‌توانید با گروه تخصصی تجهیزات ساختمانی دکتر تامین ارتباط بگیرید.

برای دانلود لیست تجهیزات مورد نیاز برای برق‌کشی ساختمان اینجا کلیک کنید.